ROMAN w Polsce

Śledzę ten temat od początku, a szczególnie wypowiedzi kolegi @max, które są zgodne z moimi obserwacjami. Duży szacun dla @max, który posiada wiele ciekawych materiałów i którymi wyraża chęć podzielenia się z nami. Dla dobra wspólnego wykorzystajmy wiedzę @max, która może być pomocna przy tworzeniu wielu ciekawych modeli z zachowaniem wszelkich szczegółów. Oczywiście jeśli zainteresuje się tym wydawca, a ściślej mówiąc osoba odpowiedzialna za tworzenie modeli ciężarówek z PRL. Przyznam, że chciałbym mieć model o którym wspominał @max z polską zabudową i kabiną w kolorze tzw. brudny biały.
Mam nadzieję że wydawca, a ściślej mówiąc osoba odpowiedzialna za merytoryczną stronę przedsięwzięcia nie pozostanie obojętna wobec tej inwencji.
Zysk dla wydawcy murowany a dla nas wspaniały model!!!

Głogowskie żurawie z Famaby na podwoziach ROMAN były też używane w polskiej straży pożarnej. Nie wiem ile ich było, ale raczej śladowe ilości. Kabina i żuraw były czerwone, podwozie, platforma i koła czarne, a zderzak i błotniki przednie malowano na biało zgodnie z wymogiem dla samochodów strażackich. W pozycji transportowej żuraw był ustawiony tyłem do kierunku jazdy i hak wisiał z tyłu samochodu, a nie z przodu przed kabiną. Kierowca miał lepszą widoczność z przodu, ale za to tył miał spory ogon i zachodził w czasie skrętu. Udźwig tego cuda, to było 16 ton.

Pamiętam takiego Romka, Hydrobudowa 9 z Poznania, w latach 80/90 miała jednego na stanie i czasami przyjeżdżał na moje osiedle. Wydawał mi się taki nowoczesny na tamte czasy w porównaniu do Krazów które na tej budowie pracowały. Fajnie by było mieć taki model.

W126 napisał:

Głogowskie żurawie z Famaby na podwoziach ROMAN były też używane w polskiej straży pożarnej. Nie wiem ile ich było, ale raczej śladowe ilości. Kabina i żuraw były czerwone, podwozie, platforma i koła czarne, a zderzak i błotniki przednie malowano na biało zgodnie z wymogiem dla samochodów strażackich. W pozycji transportowej żuraw był ustawiony tyłem do kierunku jazdy i hak wisiał z tyłu samochodu, a nie z przodu przed kabiną. Kierowca miał lepszą widoczność z przodu, ale za to tył miał spory ogon i zachodził w czasie skrętu. Udźwig tego cuda, to było 16 ton.

Krakowski ROMAN z PSP błotniki i zderzak miał czarne.

Pisząc o ROMANach opieram się na własnej pamięci i posiadanych zdjęciach więc nie należy tego traktować jak prawdy objawionej 😉
Jeśli chodzi o okienka boczne w kabinie o których pisał Bussing to rzeczywiście występowały w egzemplarzach z pierwszych lat produkcji. W miarę upraszczania produkcji i odchodzenia od licencyjnego wzorca zrezygnowano m.in. z szybek zastępując je przetłoczeniami blachy, czyli tzw "okienkami niewyciętymi".
A co do kolorystyki, "polskie" ROMANy pamiętam wyłącznie jako podwozia z zabudowami FAMABA, przy czym kabiny były pomarańczowe a podwozia czarne. Wyjątkiem były pojazdy Straży Pożarnej. Do chwili obecnej zachowało się w Polsce dość dużo tych pojazdów ale ich stan daleki jest od fabrycznego więc trudno się na nich wzorować.
Poniżej zdjęcia seryjnych produktów FAMABY w typowej kolorystyce.
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]

A także dwa zdjęcia folderowe.
ROMAN z niebieską kabiną był pierwszym pojazdem tej marki zabudowanym w FAMABIE. Ze względów estetycznych tarcze kół polakierowano mu na kolor zabudowy.
[link widoczny dla zalogowanych]

I jeszcze zdjęcie z katalogu FAMABA. Na potrzeby tej sesji zdjęciowej ujednolicono kolorystykę wszystkich pojazdów z zabudowami FAMABA, niezależnie od marki (kabiny białe, podwozia czarne, koła i zabudowy żółte). W produkcji seryjnej takiej kolorystyki nie stosowano.
[link widoczny dla zalogowanych]

I na koniec zdjęcie ROMANa z zabudową FAMABA w barwach Straży Pożarnej. Jak napisał W126 chyba nie było ich zbyt wiele ale co jakiś czas gdzieś się je widywało.
[link widoczny dla zalogowanych]
Foto: Maciej Brzozowski

Kolega @Bussing wspomniał o marce SAVIEM i RABA, które stosowały tę kabinę. Prawda jest taka, że kabina to projekt właśnie SAVIEM, a silnik i podwozie to MAN. Ważny jest rok 1967. W Niemczech produkowano MAN a we Francji SAVIEM. Auto było wielkim hitem w Europie. Ta wywrotka proponowana w następnym numerze nie sprzeda się wydawnictwu. To moje skromne zdanie. Ale np. RABA z ciemnozielona kabiną, żółta plandeka z kołami trilex, miałaby dużo większe wzięcie. Każdy sympatyk starych ciężarówek wie, ile takich pojazdów przemierzało nasz kraj. Mam większy sentyment do RABA i kupiłbym ją z sentymentu. Ktoś powie, ale nie było jej w PRLu chodzi o RABA i polskie przedsiębiorstwa. Owszem ROMANa takiej wywrotki takze.

Też mam sentyment do samochodów RABA w barwach Hungarocamion 😉
Zapamiętałem je jako dobrze utrzymane, zadbane i czyste pojazdy w ładnej kolorystyce. W przeciwieństwie do ROMANów rumuńskich przewoźników, które zwykle były brudne, pokrzywione i ogólnie zaniedbane.
RABA stosowała produkowane w Rumunii kabiny MAN przez kilka lat w ramach wymiany kooperacyjnej. Gwałtownie pogarszająca się jakość ich wykonania zmusiła Węgrów do rezygnacji z ich stosowania w efekcie czego RABY otrzymały kabiny DAF.
Fatalna jakość produkcji ROMANów spowodowała zerwanie przez MANa umowy licencyjnej. W efekcie znacznie ograniczono możliwości ich eksportu, oprócz Węgrów z zakupów pojazdów zrezygnowali też inni odbiorcy, m.in. NRD - do tej pory jeden z większych importerów oraz nasza FAMABA. W tym przypadku kooperacja z Rumunami została jednak utrzymana. W miejsce podwozi ROMAN, Rumuni zaproponowali podwozie DAC z prostą, wręcz siermiężną kabiną o przeznaczeniu militarnym. W przypadku maszyn roboczych estetyka i wygoda kabiny ma znaczenie wtórne i podwozia DAC zabudowywane były w FAMABIE z powodzeniem w kolejnych latach.

Samochody ROMAN / DAC prawdopodobnie eksponowane na Międzynarodowych Targach Poznańskich. Kadr z filmu "Polska partner handlowy" 1973.

Źródło: imcdb.org

DAC był znacznie później. Przy okazji świetne fotografie wzbogacające temat.

Czy atrapy obydwu egzemplarzy z targów mają czerwony kolor, czy to tylko taki zafarb kliszy filmowej albo mi się coś wydaje?

wydaje mi się ze to przekłamanie na zdjęciu, w googlu wszystkie mają czarne atrapy

Nie wiem skąd, ale mocno kojarzę czerwone atrapy w tych ciężarówkach i takie zdjęcia też w Internecie da się zobaczyć.

Czerwone atrapy występowały w latach 60/70 w MANach, nie tylko zresztą typoszeregu F8, protoplaście omawianych ROMANów.
Być może, per analogia, atrapy w tym kolorze pojawiły się też w rumuńskich pojazdach...? Może tylko w początkowym okresie produkcji lub w pojazdach wystawowych, eksportowych itd...?
Nie znam odpowiedzi na te pytania ale jak wiemy, nie był to kolor dominujący, większość ROMANów miała atrapy czarne.

max napisał:

... Rumuni zaproponowali podwozie DAC z prostą, wręcz siermiężną kabiną o przeznaczeniu militarnym ...

Masz na myśli tę kabinę? Sporo tych pojazdów się zachowało i zastanawiałem się co to za cudak Smile

.

Jeszcze taka ciekawostka, wygląda na malowanie fabryczne:

Na youtubie jest masa pojazdów które jeździły po ulicach w tym odrestaurowany RD 111 Bus Smile